Örtülü Ödenek Nedir?

Örtülü ödenek, devlet tarafından kurum ve yöneticilerine yıllık bütçelerinden ayrılan, kullanımı esnek bir harcama kalemidir. Ülkemizde örtülü ödeneği Cumhurbaşkanı ve Başbakan, devlet ve hükümetlerin çıkarları için gizli istihbarat ve gizli savunma harcamaları başta olmak üzere kanunda belirlenen bazı alanlarda kullanılabilir.

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

Son düzenlemeye göre cumhurbaşkanlığı  görevine haiz olmuş kişilerin örtülü ödeneği kullanmasına ilişkin hususlar Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ile sonuçlandırılmıştır. Buna göre, Cumhurbaşkanının örtülü ödeneği nerede ve nasıl kullanacağına ilişkin kendi imzası yeterli olmaktadır. Dünyada ise, farklı ülkelerde daha farklı uygulamalar vardır.

Örneğin Rusya hükümeti denetime tabi olmayan üç farklı fon bulunurken, ABD’deki örtülü ödenek harcamaları denetlenip ayrıntılı bir şekilde açıklanıyor. Türkiye’de ödenek tartışmaları ilk olarak Adnan Menderes zamanında başladı. Ünlü dolandırıcı Selçuk Parsadan’ın Tansu Çiller’i ödenekten dolandırması da uzun bir süre konuşuldu. Son yıllarda ise ödenek harcamaları tartışma konusu olmaktadır.

Örtülü Ödenek Tanımı

Örtülü ödenek bir mali yıl içerisinde devlet başkanlarına, hükümetlere ya da kurumlara ayırıla harcama kalemi olarak özetlenebilir. Kullanma şartları ve kullanma yöntemleri arasında seçenekleri bulunmaktadır. Kullanıcısına harcama esnekliği sağlamaktadır.

Belirli projeye veya programa direkt olarak bağlı kalmayan bir harcama kalemidir. Örtülü ödeneğin harcanabilmesi için meclisin ya da daha üst kurumun onayı gerekmez. Tahsis edilen kurum ya da kişilerin amaçlarını yerine getirmek için bürokratik engellere takılmadan kullanabileceği ödenektir.

Türkiye’de Örtülü Ödenek

Türkiye’de örtülü ödenek uygulaması yıllardır tartışılan bir konudur. Bunun sebebi ödeneğin miktarının fazla çok olması, hangi amaçlarla ve nerede kullanıldığının gizli bir şekilde olması, açıklanamaması ve denetlenememesidir. Bu sebeple Ödenek Spekülasyonlara açık hale gelmektedir.

Türkiye’de devlet ve hükümete veya Başbakan ve Cumhurbaşkanına verilen ödenek hakkının kapsamı oldukça geniştir. Kanuna göre kişisel ve ailevi amaçlar için kullanılamayacağı belirtiliyor. Ancak hangi amaçlarla ve nerede kullanıldığı denetlenemiyor, açıklanmıyor.

Türkiye’de Ödenek Harcamaları

Gizli istihbarat ve savunma giderleri, devletin gözetimi ve çıkarlarını korumak adına siyasi ve sosyal alanlarda, devletin itibarını arttırıcı hizmetlerde, kültür hizmetlerinde, olağanüstü hal durumlarında kullanılabiliyor. Ayrıca bazı stratejik merciler için teknoloji, teçhizat ve bilimsel çalışma satın almak için de faydalanılıyor. Aynı amanda gizli istihbarat çalışmalarında da örtülü ödenek kullanılıyor.